Nijkerk/Hoevelaken

Biodiversiteit

Egels in de tuin

Egels (Erinaceus europaeus) in de tuin zijn leuke dieren om naar te kijken. Ze worden niet langer dan 30 cm en hebben een leuke, spitse snoet met kleine oogjes en oortjes. Met die kleine oogjes zien egels niet zo best, maar dat is ook niet echt nodig omdat het echte nachtdieren zijn die pa tegen de schemer tevoorschijn komen. Overdag zal je ze niet vaak zien omdat ze dan in hun nest verblijven. Vind je overdag wel een egel, dan is er vaak iets niet in orde en kun je het best de egelopvang (in Naarden) bellen of naar Stichting Eekhoorn en zijn vrienden in Nijkerkerveen.

Het zijn als insecteneters van ongewenste plaagdieren zeer nuttige dieren. Met hun uitstekende gehoor en prima reukzin weten ze in het donker prima hun prooien te vinden. Zo zullen ze in uw tuin heel wat slakken, spinnen, wormen, kevers, rupsen, kikkers en zelfs af een toe een muis opeten. Naast al het dierlijke voer leven ze ook van afgevallen vruchten, paddenstoelen en weten ze door mensen aangeboden egelvoer ook enorm te waarderen. Let wel op dat ze niet in de kippenren kunnen, want ook een kippenei laten ze niet liggen.

Als het in het najaar kouder wordt, dan gaan egels op zoek naar een geschikte plaats voor hun winterslaap. Ze maken hun nestje meestal onder een hoopje takken of onder struiken, maar nog liever in een echt egelhuis.De egelkast vullen ze dan op met bladeren, kleine takjes, mos, hooi en ander materiaal dat ze in de omgeving vinden. U kunt ze een handje helpen door er flink wat stro in te doen. Met deze materialen maken ze dan een mooi egelnestje waarin ze lekker droog en warm zitten gedurende hun winterslaap. Om minder energie te verbruiken tijdens hun winterslaap vermindert de ademhaling tot eenmaal om de paar minuten en de hartslag van 190 tot 20 slagen per minuut en daalt de lichaamstemperatuur van 35°C tot ongeveer 5°C. Egels gaan pas in november of december in winterslaap en ontwaken dan in april of mei. Voor egels in winterslaap gaan is het enorm belangrijk dat zij voldoende voeding vinden om zo de levensnoodzakelijke vetreserves te kunnen opslaan. Bij het ontwaken is een egel ongeveer een derde van zijn gewicht verloren. Gezonde, volwassen dieren wegen voor hun winterslaap circa 1.3 kg. Om de winter te kunnen overleven moet een egel minstens 0,6 kg wegen voor in winterslaap te gaan. Vooral de vrouwtjes en de jonge egeltjes slagen daar vaak niet in. Je kunt de egels uiteraard een handje toesteken door hen vanaf augustus tot november extra voer aan te bieden.

Dat kan onder de vorm van kattenbrokken, kattenvoer uit blik (liefst zonder suiker) en gekookt ei. Ander kattenvoer, zoals gesneden hart, is ter afwisseling ook uitstekend. Geef niet te veel, maar wel goed voedsel. Een omgekeerd sinaasappelkistje, overdekt met plastic tegen de regen, is ideaal om het voer onder te zetten. In de lange wand maakt u een egelpoortje met een sluis en een zware steen op het dakje, dit voorkomt dat katten uit de buurt bij het voer komen (vergeet de eksters  en kauwen ook niet). Pas tegen het invallen van de avond het voer neerzetten. Dit is voor de egel in de vrije natuur hun etenstijd.

Het bijvoeren van egels in de tuinen:

 

Om egels bezig te houden kunt u in het volgende voer aanbieden:

kattenbrokken en vers water. Zie https://www.egelbescherming.nl/

Wanneer men eenmaal een egel in de tuin heeft, dan is de kans groot dat deze er een tijdje blijft. Dan heb je ineens een prima ongediertebestrijder om de hosta's te vrijwaren van slakkenvraat. Weet echter dat egels een beschermde diersoort zijn en dat je ze niet als huisdier mag houden.

Heb je een egelkast in de tuin, dan plaats je deze best op een rustige en zo droog mogelijke plaats. Om het geheel iets natuurlijker te laten overkomen kun je over de egelkast heen enkele takken leggen eventueel met een extra isolatielaag van bladeren. De nestkast zullen de egels trouwens mogelijk nogmaals gebruiken om er in de zomer hun 5 tot 8 jongen in groot te brengen.  

Egeltips:
-   Laat egelkasten en egelnesten in de winter met rust. Egels die tijdens de winter wakker   worden moeten daarbij hun lichaamstemperatuur weer verhogen, waardoor de vetreserves zienderogen slinken. Deze arme dieren zullen in die periode onvoldoende eten vinden en sterven. 
-   Gebruik zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen in de tuin. Je zou op die manier de egels kunnen vergiftigen. Ook (ecologische) slakkenkorrels zijn gevaarlijk voor egels, ook al staat er op het pak dat dit veilig is.
-   Als je een vijver of brede, diepe gracht in de tuin hebt, zorgt er dan voor dat er een plankje ligt met gaasdraad op zodat egels die er in vallen ook weer uit kunnen klimmen. 
-   Een egel heeft meer ruimte nodig dan één enkele tuin. Zorg ervoor dat egels de tuin kunnen verlaten.
-   Spant u netten over groenten en fruit? Houd het net dan een flink eind van de grond om te voorkomen dat de egel erin verstrikt raakt. Zet losse einden goed vast. Beter is insectengaas te gebruiken, dat zo dicht geweven is dat er geen vogels en egels in verstrikt kunnen raken. Op internet is dit te koop.

Weetjes over egels:
- wist je dat een volwassen egel circa 8000 stekels heeft?
- wist je dat deze stekels om de anderhalf jaar worden vernieuwd? 
- wist je dat een egel op zijn buik en kopje gewoon (zacht!) haar heeft?
- wist je dat een volwassen egel circa anderhalve kilo weegt?
- wist je dat egels tot 8 jaar oud worden?
- wist je dat een geschrokken, opgerolde egel minstens vijf minuten nodig heeft om zich 
  weer te kunnen ontspannen (ontrollen)? 
- wist je dat egels veel snuiven en lawaai maken bij hun nachtelijke wandeling?
- wist je dat men vroeger dacht dat egels appels uit de boomgaard steelden en die op hun 
  stekelrug vervoerden?
-  wist je dat men toen ook geloofde dat egels 's nachts melk uit de uiers van koeien zogen? 
-  wist je dat egels vaak een vaste route gebruiken?
-  wist je dat egels per nacht wel drie tot vijf kilometer lopen?
-  wist je dat de egelpopulatie is de laatste decennia drastisch afgenomen door het 
   toenemende verkeer en versteende tuinen zonder voedsel? Jaarlijks sterven er ruim   
   400.000 egels in het Nederlandse en Belgische verkeer.

Vind je een zieke of gewonde egel of een moederloos nestje, neem dan contact op met een egelopvangcentrum in uw buurt: 035-64 68 669, Egel- en eekhoornopvang Naarden. De opvang in Naarden is de grootse in haar soort in Europa! Jaarlijks worden er door de vrijwilligers meer dan 1000 egels, een paar honderd eekhoorns en een incidentele vos opgevangen en behandeld. De meeste dieren kunnen weer gezond worden uitgezet in de natuur.

De opvang wordt helaas in haar voortbestaan bedreigd en is daarom een grote actie gestart om fondsen te werven voor de aankoop van een eigen, geschikt pand. Met een kleine bijdrage kunt u al een groot verschil maken, lees meer op de website www.egelbescherming.nl. Op de derde zondag in september kunt u elk jaar een kijkje nemen bij de opvang tijdens de open dag.


Manda-Marieke Schuurer, vrijwilliger Egel- en eekhoornopvang Naarden

Bronvermelding: Tuinadvies, Egelstichting, Tuin&Co